เกร็ดเล็กเกร็ดน้อยในราชสำนัก ตอน ลักษณะบริเวณในเขตพระราชฐานชั้นใน

ลักษณะบริเวณในเขตพระราชฐานชั้นใน

พระตำหนักสมเด็จพระศรีสวรินทิรา บรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า

พื้นที่ 1 ใน 3 ของพระบรมมหาราชวัง เป็นพื้นที่ของเขตพระราชฐานชั้นใน ซึ่งส่วนใหญ่ในอดีตเป็นตำหนักที่ประทับของพระมเหสี และพระราชธิดา และเป็นเรือนที่อยู่ของพระสนมเอก เจ้าจอม ข้าราชการ และคุณพนักงาน ในแต่ละรัชกาล การจัดวางตำแหน่งของตำหนักและเรือนต่างๆ จะลำดับความสำคํยโดยใช้ พระมหามณเฑียรเป็นหลัก พื้นที่บริเวณหลังพระมหามณเฑียรจะเป็นที่ตั้งของตำหนักที่มีความสำคัญสูง เช่น ตำหนักที่ประทับของ สมเด็จกรมพระยาสุดารัตนราชประยูร ( ทูลกระหม่อมแก้ว ผู้อภิบาลพระบาทสมเด็จพระจุลลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่องยังทรงพระเยาว์ ) การเรียงลำดับความสำคัญจะเรียงจากทิศเหนือมาทิศใต้ โดยมีถนนเล็ก ๆ กั้นระหว่างตำหนักและเรือนแต่ละหลัง X 26.50 เมตร จะเป็นตำหนักเดี่ยว ล้อมรอบด้วยถนน ตำหนักเหล่านี้จะเป็นที่ประทับของพระมเหสี พระราชธิดา พระสนมในแตละรัชกาล เช่น พระตำหนักสมเด็จพระศรีสวรินทิรา บรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า

ตำหนักสมเด็จกรมพระยาสุดารัตนราชประยูร

แถวที่ 1 - ตั้งอยู่ริมถนนหลักจากประตูสำราญราช หลังพระมหามณเฑียร มีเนื้อที่ประมาณ 18.50

ตำหนักพระเจ้าบรมวงศ์เธอพระองค์เจ้าประเวศวรสมัย

แถวที่ 2 - ตั้งอยู่หลังแถวที่ 1 ตำหนักมีเนื้อที่ประมาณ 18.00 X 20.00 เมตร ซึ่งมีขนาดเล็กกว่าตำหนักแถวที่ 1 ลักษณะเป็นเรือนแบบเรือนหมู่ หรือเป็นตำหนักเดี่ยว ล้อมรอยด้วยถนน เป็นที่ประทับของพระราชธิดา และเจ้าจอมมารดาในแต่ละรัชกาล เช่น ตำหนักของพระเจ้าบรมวงศ์เธอพระองค์เจ้าประเวศวรสมัย และเจ้าจอมมารดาทับทิม ในรัชกาลที่ 5

เรือนเจ้าจอมเง็ก

แถว ที่ 3 และแถวที่ 4 - ตั้งอยู่หลังตำหนักแถวที่ 2 ลักษณะเป็นเรือนหันหน้าไปทางทิศใต้แต่ละแถวมีความกว้างประมาณ 10.00 เมตร ยาวประมาณ 40.00 เมตร แต่ละแถวเป็นห้องชุดประมาณ 6 ชุด หรือน้อยกว่านั้น เรือนแถวเหล่านี้เป็นที่อยู่ของเจ้าจอมและพนักงานชั้นผู้ใหญ่ เช่น เรือนเจ้าจอมเง็ก

แผนผังเรือนเจ้าจอม

กลุ่มตำหนักและเรือนเหล่านี้ซึ่งหันหน้าไปในทิศต่าง ๆ กัน โอบล้อมด้วยอาคารสูง 2 ชั้นยาวติดต่อกันเรียกว่า " แถวเต็ง " ทั้ทางด้านทิศตะวันออก ทิศตะวันตก และทิศใต้ อาคารส่วนนี้เป็นที่อยู่ของพนักงานและข้าหลวงตามตำหนัก ต่างๆ ที่มีความสำคัญน้อยที่สุด ในการเข้า - ออก ตำหนักต่าง ๆ เหล่านี้ แต่ละตำหนัก จะมีประตูทางเข้า - ออก ไม่ตรงกัน นอกจากนั้นยังมีประตูเล็ก ๆ สำหรับข้าหลวงของแต่ตำหนักแยกจากกัน ตำหนักที่เป็นแบบเรือนหมู่แต่ละหลังประกอบด้วย ตำหนักที่ประทับ เรือนที่อยู่ของข้าหลวง ห้องเครื่องประกอบอาหาร คาว - หวาน ตำหนักเหล่านี้ตั้อยู่ในในพื้นที่สี่เหลื่ยนผืนผ้า ขนาดใหญ่ - เล็กไม่เท่ากัน ตามพระอิสริยยศและฐานะขององค์เจ้าของตำหนัก นอกจากนั้นยังมีเรือนแถวที่อยู่ของเจ้าจอมอยู่งาน ข้าราชการ และคุณพนักงานฝ่ายในซึ่งประกอบไปด้วย ห้องพัก ห้องครัว ห้องคนรับใช้ เรือนเหล่านี้จะลดหลั่นกันไปตามาฐานะของผู้อยู่อาศัย นอกจากบางตำหนักที่องค์เจ้าของตำหนักมีพระอิสริยยศสูง มีบริวารมาก อาจจะมีห้องเครื่อง ( ห้องครัว ) แยกไปเป็นอาคารคนละหลังกับตำหนักที่ประทับ เช่น พระตำหนักสมเด็จพระศรีสวรินทิรา บรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า , ตำหนักสมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า สุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี , ตำหนักพระราชชายาเจ้าดารารัศมี ตำหนักขนาดใหญ่เหล่านี้ได้รับอิทธิพลจากตะวันตกที่มักจะมีห้องเครื่องประกอบ อาหารแยกไปอีกหลังหนึ่งใกล้กับตำหนักที่ประทับ.

********** ********** **********

dekpakdee
21-11-53